Bil-qiegħed madwar il-mejda, iltqajna erbat iħbieb niċċaċċraw bejnietna u nagħmlu festa żgħira biex niċċelebraw din it-transizzjoni bejn il-ħajja u l-mewt. Fil-lok fejn inġbarna kienu jdawruna ħitan għoljin, mini u passaġġi dojoq u wesgħin. Leħinna kien jidwi xi ftit u jitħallat mal-ħsejjes taċ-ċekċik tal-platti u t-tazzi. Minn moħħi għaddew xeni li mhux la kemm niddiskrivihom u erfajthom għalija biss mingħajr ma qsamthom ma ħadd.
L-atmosfera ma kinitx waħda dgħumija minkejja l-irjus tal-mewt u d-drapp iswed imqiegħed bħala tiżjin fil-bitħa, fejn konna miġburin. Kulħadd kien qed ipennet il-meraq tal-ħajja mill-buqari u jitkellem. Bil-qiegħda f’ras il-mejda kien hemm tfajla li m’għaraftx minn kienet u t-taħrik t’għajnejha u ta’ fommha affaxxinani tant li, qabditni nħarsilha xi darbtejn. Il-meraq li kelli fit-tazza mħallat bix-xorb kien qed jinżilli għasel u bih f’rasi, id-dawl tal-qamar kien donnu qed jilgħab quddiemi bil-forom u l-lwien. Ħallejthom, ma rreżistejthomx dawn il-viżjonijiet strambi u pjaċevoli.
L-ikel kien għadu ma bediex jitqassam. Instema’ bħal distorbju ġej minn barra u ġliba nies daħlet fil-bitħa titkellem u tghajjat u wieħed minnhom li x’aktarx kien Kurt, kien liebes ta’ fratell u beda jġerri fuq karru, ġirandla mogħla bniedem. Hekk kif ħsibt jien, kienu l-gaj ta’ Kurt li kien għadhom kif waslu għall-ikla. Kien hemm xi ftit tad-daħk u tal-briju kif iħobbu jagħmlu hu u sħabu imma dlonk ħemed kollox mad-daqq ħlejju tal-flejguta.
Għajnejja reġgħu waqgħu fuq it-tfajla bil-qiegħda f’ras il-mejda u din issa kienet qamet u marret titħallat ma’ dik il-balla nies li kienet għadha kif daħlet. Il-mod ta’ kif imxiet, kif meddet kull pass b’riġlejha....kif ħarket il-libsa mal-muviment ta’ ġisimha....kompla jimlini bil-kurżità għal din it-tfajla. Qomt jien ukoll u ersaqt lejn il-ġirandla tal-imwiet li kellha l-forma ta’ piramida. Imwaħħlin magħha kien hemm ritratti ħelwin ta’ nies li ħallewna, ta’ ħbiebna u qraba li konna nafu sewwa. Santi u tifkitiet tagħhom imwaħħlin bit-tejp mill-ponta sad-djul. Kien hemm anki stampi ta’ Bob Marley u John Lennon u l-Vixie il-kelba ta’ Jason li mietet xahar ilu.
Madwar il-ġirandla daru erba’ min-nies iħarsu lejn ir-ritratti u jaqraw il-kliem li kien hemm miktub fuqha bil-marker iswed. “Sieħbi Jesmond ma ninsik qatt” u ritratt tiegħu mal-karozza mini minor li kellu, “Fil-memorja tagħna Dorianne tibqa’ għal dejjem” ritratt tagħha fil-Germanja b’wiċċ sbejjaħ u jitbissem, “Everything’s gonna be alright, Marley” stampa ta’ rastafari bil-kitarra, “Raymond fis-sliem” u ritratt tiegħu bis-sigarrett f’ħalqu, “Adam kien haw” fotokopja ta’ ritratt tiegħu bil-malja fis-sajf, “O Diane, dak kien żmien” santa tal-mejtin bir-ritratt tagħha ferħana wiċċha għad-dawl, “Għal oħti Valerie...nimmissjawk ħafna” fotokopja ta’ ritratt meħud fil-kunċert tal-Unexplained, “Il-Buħaġġ, wieħed kien hawn bħalek” ritratt tiegħu fuq il-mutur, “Kapo Phil” ritratt tal-passaport mehmuż fuq manuskritt tal-mużika li kien iħobb jikteb.
Il-flejguta kompliet iddoqq u t-tfajla ta’ ras il-mejda issa bdiet tikteb fuq il-ġirandla l-kliem “Min ma jkellmekx tkellmux.” Tgħid għalija kitbitha din? Issa li kont hekk qrib tagħha stajt inxomm il-fwieħa tagħha bħal balmzu ħelu li daħal f’imnifsejja. Jew din kienet ir-riħa tal-inċensier imwaħħal fil-ponta tal-ġirandla? Hekk kif kont qed inħares lejn il-ħajta duħħan mill-inċens tielgħa dritta dritta u titferrex mar-riħ, għalgħarrieda nsib wiċċha ma’ wiċċi meta daret f’daqqa minn dak li kienet qed tagħmel. Ma nafx x’ħassejt f’dan il-waqt, ma nafx x’rajt, xbihat imħawwda ġo rasi. U wiċċha, wiċċha sammarni mal-art. Ħaqq għaż-żikk, kelli ċ-ċans...fottejtu! Għadni ‘qas bdejt nixrob u ġa stordejt. Ħaqq għal bagħla! Stajt kellimtha u żammli lsieni. Kemm jientan-nejk!
Iddeċidejt li aħjar immur nitkellem ma’ sħabi biex forsi niġi f’sikkti. Jew forsi nieħu pinta oħra meraq. X’ala biebi, illum hawn u għada m’aħniex. Din il-ġirandla ta’ quddiemi tixhed propju din il-filosofija. Sieħbi Wenzu tfaċċa bil-buqar tal-meraq f’idu u rajtu anġlu bellu. Ċekċikna t-tazzi u parlajna ftit fuq ix-xogħol u kont inħlist daqsxejn minn dik il-kurżità qawwija li kienet ħakmitni imma xorta waqajt biex insaqsi l-Wenzu kienx jaf min kienet dik it-tfajla.
“Xi tfajla?” saqsieni.
“Dik” għidtlu “dik liebsa l-blu”
“Il-mara l-kaħla tal-Verdala?” qalli biex jitnejjek.
“U dik” u dort biex nurihielu b’ċaqlieqa b' rasi imma ma rajthiex. “Naħseb li marret sal-kamra l-baxxa” għidtlu u komplejna nitħaddtu filwaqt li għajnejja kienu l-ħin kollu jgħarrxu biex jilmħu lit-tfajla ta’ ras il-mejda.
Imma ħarsti nsterqet minn dawl leħħien u ilsna tan-nar li kienu ġejjin mill-maġmar fin-nofs tal-bitħa. Il-maġmar li biex niftehmu kien bħal skutella ċatta tal-metall kellu fih ħuġġieġa nar taqbad u wiċċ il-Palajr li kien qed iqabbadha deher sfigurat u mxajtan bil-ħmura u s-swidija tal-kuluri li kienu ħerġin minnu. Wara l-Palajr kien hemm Willy il-Buda li kien għadu jdoqq il-flejguta. Il-ġmiel u s-seħer ta’ melodija li kien ħiereġ minn dak l-istrument, m’għandix kliem għalih. Ix-xorb f’rasi, il-għożża tal-kumpanija ta’ ħbiebi, id-dehra tat-tfajla liebsa blu, il-mużika u r-rwejjaħ kienu qed iduri miegħi bħal tromba spirti u ħassejtni nieżel f’vortiċi f’qigħan id-dinja imbagħad imtella’ lura u mgħolli fis-sema iswed mal-qamar ifar mewt. Dawn il-viżjonijiet donnhom kienu rebħuni u ma kelli ebda kontroll iżjed fuqhom.
Il-Palajr beda jgħanni.
“Ġejtu lkoll għall-għid
Ġejtu lkoll għall-festa
Ersqu, ersqu
Il-mejda bl-ikel lesta
Nibdew għax iż-żmien jagħfas
U lilna lkoll jiddetta
Poġġu, poġġu
U ifirxu s-sarvetta
Ftakru fl-għeżież tagħkom
Li darba kielu magħkom
Ftakru fil-ġrajjiet sbieħ
U offruhom għall-erwieħ.”
In-nar fil-maġmar majna ftit ftit u kien baqa biss il-ġamar. Xi wħud qabdu l-weraq taż-żebbuġ niexef li kien hemm f’reċipjent maġenb il-Palajr u bdew jitfgħuh fil-maġmar. L-arja tbaħħret bil-fwieħa u fetħitilna l-aptit biex nieklu. Imbagħad nota ħelwa minn tal-flejguta u għaddiet fewġa minn quddiemi ifweħ mill-bħur tal-weraq taż-żebbuġ. Kienet it-tfajla ta’ ras il-mejda bil-libsa kaħla tagħha tperper ħafifa bħal bandiera tal-ħarir. Sakemm jien qgħadt bil-qiegħda, rajtha tixħet werqa taż-żebbuġ fil-maġmar. Xi grazzja kellha f’idha. Kull muviment li tagħmel qisha qed tpitter kwadru. Il-Palajr kompla jgħanni:
"Werqa werqa taż-żebbuġ
Tinħaraq fuq il-ġamar
Hekk il-ħajja tal-maħluq
Minn nieqa għal gol-qabar"
Bil-qiegħda fil-post fejn kont qabel, erġajt intfajt inparla ma’ Ġużi fuq it-temp u d-dinja. Il-kaldarun tal-erwieħ issa kien fin-nofs tal-mejda u Stephen beda jqassam il-minestra bil-kuċċarun. Naqra ministra tagħqad fuq id-difrejn. Kulħadd belagħha u ħa qalba kuċċarun oħra minnha. Inleflef il-minestra kif kont u ngerrem il-ħobż mixwi b’tifkira tat-telfa ta’ dawk għeżież tagħna, ma ntbaħtx li l-mistednin kienu qed jiżdiedu. Kien mingħalija li konna se nkunu xi ħmistax-il ruħ imma f’daqqa waħda donnhom irduppjaw. Il-mejda kienet iffullata imma donnu kulħadd kien komdu jiekol il-minestra. L-attenzjoni tiegħi kienet maqsuma bejn id-diskors ma’ ħbiebi u t-tfajla f’ras il-mejda li xi ħarsa misruqa lejha ma naqsitx. Imma issa kien hemm qabda rjus qed jgħattuli l-vista u bdejt niddejjaq. Kien hemm Raymond b’rasu tielgħa u nieżla ma’ kull mgħarfa minestra li jtella’ mill-platt. Kien hemm Valerie b’qoffa xagħar f’rasha li bdiet tgħattili tliet kwarti tal-veduta. Kien hemm Jesmond li biex jitkellem beda jxejjer idejh kważi ma’ wiċċi. Kien hemm Phil ixejjer manuskritt f’idu...kien hemm il-Buħaġġ....stenna naqra.....kif jista’ jkun....dawn huma dawk li għandhom wiċċhom imwaħħal mal-ġirandla....dawn ħbiebna u niesna...iva dawn huma Raymond, Valerie, Jesmond u l-oħrajn kollha li hemm fuq il-ġirandla.....li hemm isimhom miktub....li...li mietu...li qegħdin hawn....fuq il-mejda....jieklu....magħna.
Inqum maħsud minn fuq is-siġġu u nħares dawra madwari. X’inhuma dawn il-viżjonijiet, x’inhi dil-konfużjoni f’rasi? Bilfors l-inbid, jew l-inċens li qed jagħmilli hekk. Dak il-ħin daħna inċens bħal tas-sigarretti tidħol f’imnifsejja x’ħin innul għal flixkun inbid lejn in-naħa l-oħra tal-mejda. Inferra' fit-tazza tiegħi u noffri wkoll lil ta’ quddiemi, raġel xuxan imberfel bis-sigarrett f’ħalqu. Kien qisu Bob Marley. Aċċetta u għolla t-tazza biex inferragħlu. Ħarist f’għajnejh. Hu ħares f’għajnejja. Qalbi għamlet tikk. Dan.....hu.....Bob Marley. Il-lalla...Bob Marley tassew!
Ħassejtni mherwel, iddisturbat, imma ma kellix għalbiex inkun hekk. Kollox kien jidher...normali. Kulħadd kien qed jitkellem qisu xejn mhu xejn. Kien hemm l-atmosfera ta’ festa, ta’ ferħ, ta’ għaqda.
Ridt kieku mmur niftaħ qalbi ma’ ħabib, ma’ Wenzu forsi jew Salvu jew Ġużi. Imma huma kienu qed jaraw l-istess affarijiet bħali? Donnha m’effettwathom xejn din il-ħaġa. Kienu qed iparlaw ma’ l-oħrajn...mal-mejtin qishom mhumiex huma. Jekk niftaħ ħalqi magħhom naqa’ għaċ-ċajt. Tgħid hawn.... kulħadd ħaj.... jew ....kulħadd mejjet?
Legligt it-tazzi tal-inbid qisni qed nixrob l-ilma. U bdejt nikkalma bil-mod il-mod. Ipassiġġajt ftit fil-mgħodijiet tal-post u ħriġt u erġajt dħalt. Pejjipt sigarrett. Xrobt iktar inbid. Iva, issa kont kalm u mxejt lejn il-mejda. Il-ħamba tal-ilħna ferrieħa tan-nies madwar il-mejda bdiet iżżid f’widnejja sa ma mblajt lura fil-folla u erġajt sirt parti minnha.
Minn quddiemi mill-ġdid għaddiet it-tfajla ta’ ras il-mejda, bħal fewġa ta’ fwieħa xarbet lill-wiċċi u mlietli sensija. Għamilt il-qalb u mort biex din id-darba nkellimha żġur. Qrobt lejha u issa kienet dahra lejja tferra' l-inbid fit-tazza tagħha. Dak ilbiesha saħħari b’eleganza bla tarf. Kaħla, donnha biċċa mis-sema, donna l-qiegħ tal-Meditterran. Issa ersaqt kważi mmiss magħha u b’leħen sod kemm stajt għidtilha, “baqa' xi qatra nbid għalija?”
Kliemi ma ħasadhiex, anzi baqgħet tferra' kif kienet. Iżda mbagħad daret bil-lajma lejja u bżajt li se jiġrili bħall-ewwel meta ġejt wiċċ imb wiċċ magħha u niffriża quddiemha u nitwerwer. Imma issa le....imma issa le. Kif dawret rasha minn wara dik ix-xuxa sewda mimxuta lura u mitluqa bħal siparju tal-aqwa teatru, feġġew par għajnejn suwed dalma, fil-ħofra, wiċċha mgħaddam bħal ras ta’ skeletru, snienha beraħ bla xofftejn u bla imnieħer. Nifisha tosku ħassejtu jaħbat ma’ wiċċi. Ma kinitx maskra. Kienet hi, kollha kemm hi....Ċensa....Ċensa l-mewt.
Kelli biex nibża’ u nitwaħħax imma bqajt sielem u sieber quddiemha. Imbagħad hi qaltli, “Min ma jkellmekx, tkellmux”.
Allura, reġa’ bdieli u la ridt mill-inbid tagħha u lanqas ma ridt inkellimha. U dawwart denbi lejn il-mejda fejn kont qabel. Lura għad-diskussjoni ma’ Ġużi, Raymond Valerie u l-oħrajn...il-mejtin u l-ħajjin.
Ftit lil hinn minni mdendlin mal-ħbula kien hemm fanali tal-karti fil-forma ta’ fratelli. Ġo kull wieħed minnhom kien hemm xemgħa tnemnem u biż-żiffa riħ li qamet kienu qed jitbandlu qajla qajl. Stħajjilthom fratelli ta’ veru, f’purċissjoni sejrin jassistu mal-ikkundannat għall-mewt. It-toqob t’għajnejhom jixgħelu fid-dalma tal-lejl.
U fin-nofs tal-mejda, issa nħarġet il-ħanżira mixwija l-forn. Laħamha tari u jqarmeċ bil-qoxra. Vittma taċ-ċelebrazzjoni tagħna. Il-platti mtlew bil-laħam u l-patata. It-tazzi tfawru bl-inbid u l-arja kienet sfiqa bil-kliem u d-daħk. Il-lejla kienet waħda ta’ ferħ u għaqda u lkoll konna kuntenti.....kuntenti li għadna ħajjin.